سحر طاعتی: چند روزی است در شبکه‌های مجازی نامه‌ای دست به دست می‌شود که تعجب و صد البته تمسخر اهالی موسیقی و هنر و حتی عامه مردم را برانگیخته است. نامه‌ای که بازگو کننده قوانین عجیب برای اجرای گروه‌های موسیقی در دانشگاه کاشان است.

وقتی نام دانشگاه به میان می‌آید، ناخودآگاه محیطی کاملا آکادمیک که دارای دیدگا‌ه‌های علمی و منطقی است در ذهن متبلور می‌شود؛ اما اقدام کارشناس فرهنگی دانشگاه کاشان تمام این ذهنیات را تحت‌الشعاع قرار داده، چرا که او خطاب به مدیر کانون موسیقی این دانشگاه نکاتی را از جانب کار گروه موسیقی دانشگاه متذکر شده که حتی در قوانین ثبت‌شده دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به چشم نمی‌خورد.

از منظر این کارشناس فرهنگی و همکارانش که مشخص نیست ملاک تعیین قوانین به تصویب رسیده‌شان چه مرجعی است، بانوان نوازنده در صورتی که متأهل باشند با رعایت شئونات دانشجویی نظیر حجاب مناسب (موارد ذکر شده در تصویر نامه) می‌بایست حرکات اضافه‌ای غیر از نوازندگی روی سن نداشته باشند. نکته بسیار قابل تأمل در مصوبه این کارگروه، عدم تعیین شرایط اجرای موسیقی توسط بانوان نوازنده‌ای است که مجرد هستند. در واقع تکلیف نوازندگان مجرد برای اجرا در دانشگاه مشخص نیست.

موضوع دیگری که در این مصوبه به چشم می‌خورد، نداشتن حرکات اضافه غیر از نوازندگی است. مگر نوازندگان آن هم بانوان چه حرکات اضافه‌ای غیر از نوازندگی می‌توانند در سن داشته باشند که این آقایان چنین پررنگ آن را متذکر شده‌اند؟ نکته سوم این بند از مصوبه، نشستن بانوان نوازنده پشت سر آقایان است که این خود نیز تأملی عمیق می‌طلبد. بند سوم این مصوبه بار دیگر به حرکات غیر اضافه نوازندگان اشاره می‌کند که البته آقایان را نیز برای این تصمیم متعهد می‌کند. البته باز جای شکرش باقی است که اعضای کارگروه حداقل در این تصمیم به حقوق برابری زن و مردم اعتقاد داشتند.

عدم موافقت با اجرای موسیقی کرال، از دیگر بندهای این مصوبه است حال اینکه چرا با چنین سبکی از موسیقی موافقت نشده جای سؤال دارد؛ اما شاید این عزیزان نتوانسته‌اند قانون دلخواهی برای کنار هم قرارگرفتن خانم‌ها و آقایان خواننده در نظر بگیرند. از این بند که بگذریم، تعریف اعضای این کارگروه از موسیقی فاخر قابل توجه است. عنوان موسیقی فاخر در دوره وزارت صفار هرندی، وزیر سابق ارشاد باب شد. عنوانی که انتقادات بسیاری را تا به امروز به همراه داشته است.

حال اعضای این کارگروه که سابقه موسیقایی‌شان برای بسیاری نامشخص است، در تعریف خود از موسیقی فاخر آورده‌اند که «موسیقی فاخر، موسیقی سنّتی است که هم به لحاظ قالب، هم محتوا، هم ابزار، هم به لحاظ خوانندگان و نوازندگان و نیز از لحاظ شیوه ارائه غیر ملهی و غیرمطرب و غیر ریتمیک (رقص انگیز) و نیز هماهنگ با ارزش‌های ملی- مذهبی و فرهنگ و عرف جامعه اسلامی و شهرستان مذهبی- فرهنگی کاشان بوده باشد».

این دوستانی که مصوباتی را برای اجراهای موسیقی در دانشگاه تصویب می‌کنند، قطعا با این تعریف، شناختی از دیگر ژانرهای موسیقی همچون فولکلور، کلاسیک، ارکسترال و… ندارند که اگر چنین بود به‌خوبی می‌دانستند موسیقی‌های فولکی که برآمده از زندگی روزمره راویان آنهاست و نیز موسیقی کلاسیک و ارکسترال که قالب و محتوایی علمی دارند، در رده موسیقی‌های ناب قرار می‌گیرند. البته ناگفته نماند که این کارگروه، اشاره‌ای کوتاه به انواع دیگر موسیقی‌ها کرده‌اند که در صورت داشتن ویژگی‌های مذبور می‌توانند اجرا شوند.

با در نظر گرفتن اینکه تنها شناخت اعضای این کارگروه از موسیقی، سبک سنّتی است، باز هم جای تأمل است که آنها نمی‌دانند ریتم در موسیقی خصوصا موسیقی سنتی یک رکن بنیادی محسوب می‌شود و خیلی از محققان آن را بر ملودی مقدم دانسته‌اند و شاخص آن در موسیقی ایرانی همان سیستم دوری است، که مطابق با عروض در شعر است.

ابزار ارائه موسیقی دیگر نکته قابل توجه در این بند از مصوبه است. مگر موسیقی با چه ابزارهایی جز سازهایش اجرا می‌شود که این عزیزان بر این موضوع تأکید داشته‌اند؟ مگر‌سازی در موسیقی سنّتی وجود دارد که از سوی مراجع نواختن آن حرام و یا برخلاف موازین شرعی اعلام شده باشد؟

اجرای موسیقی هماهنگ با ارزش‌های ملی- مذهبی و فرهنگ و عرف جامعه اسلامی و شهرستان مذهبی- فرهنگی کاشان دیگر موضوع این بند است. موضوعی که اگر دوستان اطلاعات ناچیزی از موسیقی سنتی داشتند، به خوبی می‌دانستند که در طول تاریخ موسیقی ایران هیچ آهنگسازی بر اساس شرایط مذهبی و فرهنگی هیچ شهری موسیقی نساخته که گروه‌هایی موسیقی بتوانند از میان آنها، اثری که مختص شهر کاشان باشد را برگزینند. هر چند که بهتر بود این عزیزان با دادن انگیزه به موزیسین‌هایی که پرورش یافته دانشگاه هستند، آنها را ترغیب به ساخت قطعاتی با این مضمون کنند.

این مصوبه‌ها در صورتی از سوی کارگروه موسیقی دانشگاه کاشان تصویب شده و در حال اجراست که درهیچ کدام از آیین نامه و تعهدات اجرای صحنه‌ای موسیقی دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چنین مواردی به چشم نمی‌خورد به طوری که در فرم تعهد نامه اجرای صحنه‌ای موسیقی که از سوی دفتر موسیقی وزارت ارشاد در اختیار گروه‌های موسیقی قرار می‌گیرد و در سایت این مرکز موجود است، مواردی چون تعهد در پرداخت حقوق اعضا، عدم تغییر در برنامه اجرایی، همکاری با نمایندگان دفتر موسیقی، ضبط صوتی یا تصویری کنسرت با مجوز رسمی از دفتر موسیقی، انجام هرگونه تبلیغات رسانه‌ای اعم از صوتی، تصویری یا مکتوب مانند درج در جراید، انجام امور تبلیغاتی مانند پوستر، تراکت، تیزر، پلاکارد با هماهنگی و طبق نظر دفتر موسیقی، عدم مزاحمت برای عموم، در اختیار قرار دادن بلیت به گروه نظارت و ارزشیابی و نیز توجه به عدم تکخوانی در کنسرت‌ها درج شده است.

با وجود چنین شوراها و کارگروه‌هایی که در شهرستا‌ن‌ها برای خود قوانینی خارج از قوانین رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وضع می‌کنند، وضعیت موسیقی و کنسرت‌ها سرانجام نخواهد گرفت که البته در این میان نقش دفتر موسیقی ارشاد برای جلوگیری از چنین اتفاقاتی بسیار پررنگ خواهد بود.