مدرس فیلمنامه نویسی در بخش «دارالفنون» سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر با بیان اینکه پیش فرض یک سلول از فیلمنامه است که تمام خصوصیات آن را دارد به تشریح عناصر آن پرداخت.به گزارش شایان فیلم از ستاد خبری سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر، بخش «دارالفنون» سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر دومین روز خود را با برپایی دو کلاس فیلمنامه نویسی با حضور مهران کاشانی برای دانشجویان خارجی پشت سر گذاشت.موضوع کارگاه مهران کاشانی ضرورت بیان داستان و آشنایی با فرم های مختلف و همین طور معرفی پی رنگ مطلوب بود.

وی کلاس خود را با این پرسش آغاز کرد که منبع انرژی داستان چیست؟ همچنین از دانشجویان درخواست کرد که در پاسخ به این پرسش مشارکت فعال داشته باشند.وی پس از اظهارنظر دانشجویان، «گپ» یا «شکاف» را عنصری دانست که باعث می شود مخاطب به داستان گوش دهد و سپس با ذکر یک مثال در مورد تفاوت میان داستان و روایت، تصریح کرد: تقریبا تمام فیلم ها از یک دستور زبان برای داستان استفاده می کنند اما تنوع در داستان پردازی به چیزهای دیگری بستگی دارد مانند انسان ها که با اینکه اعضای صورتشان مشترک است ولی بی شمار تنوع دارند و در حقیقت جزییات صورت هر فرد او را منحصر به فرد می کند.

این مدرس در ادامه کارگاه از دانشجویان خواست برای «پی رنگ» یک تعریف صحیح ارایه کنند و پس از آن با توجه دادن دانشجویان به اینکه چقدر تعاریفشان با هم متفاوت است، گفت: «پی رنگ» یعنی اینکه ما از یک قصه که همیشه خطی است و با فیزیک جهان همخوان است، حوادثی را گزینش کنیم و چیدمان وقایع را طوری قرار دهیم که به معنای خاصی برسیم.کاشانی همچنین به تشریح تعریف عمومی داستان پرداخت و بیان کرد: در هر داستانی شخصیتی داریم که هدفی دارد و چیزی می خواهد. وظیفه نویسنده این است که موانعی خلق کند تا شخصیت با این موانع رو به رو شود و در آخر یا پیروز شده یا شکست بخورد.

فیلمنامه نویس فیلم «دختر» با نام بردن از موانع به عنوان «حادثه محرک» فیلم عنوان کرد: در تعریف، حادثه ای محرک است که این عناصر را داشته باشد: اول شخصیت اصلی را دچار عدم تعادل کند، دوم باعث واکنش شخصیت اصلی شود و سوم بلافاصله در ذهن شخصیت اصلی یک هدف شکل بگیرد و آن برطرف کردن عدم تعادل باشد. چهارم شکل گیری پرسش دراماتیک در ذهن مخاطب است و پنجم اینکه تماشاگر بداند که مشکل حل می شود.این مدرس در ادامه از دانشجویان خواست قصه فیلمنامه های خود را بیان کنند تا حادثه محرک و اجزای آن بررسی شود و قابلیت تبدیل آن به فیلمنامه مورد ارزیابی قرار گیرد.

فیلمنامه نویس سینمایی «آواز گنجشکها» در ادامه کارگاه اول با اشاره به کوچکترین جزء یک فیلمنامه که سلولی حایز تمامی مشخصات فیلمنامه است، از آن با عنوان «پیش فرض» نام برد و گفت: «پیش فرض» فیلمنامه کوتاه ترین شکل بیان داستان در یک عبارت است. پیش فرض باعث می شود شما بدانید آیا فیلمنامه خوبی می توان نوشت یا خیر چرا که وقتی داستان کوتاه می شود اشتباهات آن مشخص خواهد شد اما وقتی فیلمنامه نوشته شود پیدا کردن اشکال کار سختی است. یک پیش فرض باید حاوی این اطلاعات باشد: اول شخصیت اصلی. دوم حادثه ای که داستان را شروع می کند (حادثه محرک)، سوم کشمکش اصلی یعنی بدانیم دعوا سر چه چیزی است و چهارم تصوری از پایان.

کاشانی در ادامه بعد از حصول اطمینان از اینکه تمام دانشجویان فیلم «فروشنده» اصغر فرهادی را دیده اند با مشارکت آنها اجزای پیش فرض را در این فیلم مورد بررسی قرار داد. در ابتدای این بررسی پس از معرفی شخصیت اول، حادثه محرک را در کلاس به بحث گذاشت تا مشخص شود چیزی که همه شرط های حادثه محرک را دارد تنها تعرض به همسر شخصیت اول فیلمنامه است. سپس کشمکش اصلی را پیدا کردن شخص متجاوز از طرف شخصیت اصلی فیلم عنوان کرد.

این مدرس سپس با اشاره به اینکه هیچ تهیه کننده ای در ابتدا تمام فیلمنامه را نمی خواند، گفت: شما اگر می خواهید فیلمنامه تان را به تهیه کننده یا کارگردانی ارایه کنید باید یاد بگیرید در یک دقیقه طرح فیلمنامه خود را به بهترین شکل بیان کنید. پیش فرض به شما کمک می کند در یک عبارت، فیلمنامه خود را بهترین نحوه ممکن ارایه کنید. موضوع دیگر قابل تامل در فیلمنامه فرم افزایشی حادثه محرک به جای تعدد آن است. به بیان دیگر داستان باید فراز و فرود داشته باشد.

کاشانی با توضیح دوباره درباره سیر داستان گفت: تغییر در شخصیت موضوعی است که همواره باعث به یادماندی شدن اثر می شود. البته در این بین آثاری هم وجود دارند که شخصیت تغییری نمی کند.فیلمنامه نویس سینمایی «آن سوی ابرها» پس از این توضیحات و اشاره دوباره به فرم های مختلف، فرم بدون پی رنگ را فرمی دانست که می خواهد ملال زندگی روزمره را نشان دهد و معمولاً دایره ای شکل است.

وی با نام بردن از شاه پی رنگ به عنوان جذاب ترین فرم که شخصیت در آن دچار تغییر بزرگی می شود دلیل آن را میل انسان به تغییرات بزرگ و ستایش ذهن آدمی عنوان کرد و سپس از دانشجویان خواست پیش فرض های خود را درباره فیلمنامه هایشان عنوان کنند تا اشکال های آنها مشخص شود.

در انتهای این کارگاه دانشجویان پرسش هایی در مورد همکاری مهران کاشانی با مجید مجیدی و نحوه فیلمنامه نویس شدن وی پرسیدند که کاشانی به آنها پاسخ گفت و در خاتمه حاضران در کارگاه عکس یادگاری دسته جمعی انداختند.مازیار میری در پایان این کارگاه در جمع حاضران حاضر شد و ضمن تشکر از مهران کاشانی و گپی کوتاه با دانشجویان، دیپلم افتخار جشنواره را به کاشانی اهدا کرد. سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر ۱۹ تا ۲۷ آوریل ۲۰۱۸ (۳۰ فروردین تا ۷ اردیبهشت ۱۳۹۷) به دبیری سیدرضا میرکریمی در تهران برگزار می‌شود.