صحبت‌های تازه بهروز افخمی مبنی بر کپی‌برداری از فیلم ۱۹۱۷ از دیده‌بان حاتمی کیا توسط آمریکایی‌ها! انگیزه‌ای شد برای این که نشان دهیم اتفاقا آن که کپی می‌کند هنرمندان داخلی هستند و این مطلب ثابت می‌کند که در کپی سابقه طولانی داریم!

کپی برداری فیلم سینمایی، در سرزمینی که کپی‌رایت در آن معنا ندارد، آنقدر زیاد است که واقعا اگر بخواهیم تک تکشان را بررسی کنیم، بعید نیست که سرسام بگیریم! در ادامه تعدادی از مهم‌ترین کپی برداری فیلم‌های ایرانی را با هم مرور می‌کنیم.

جیب‌بر خیابان جنوبی

از روی کدام فیلم کپی شده: دزدان (Ladrones)

محصول سال: ۱۳۹۰

کارگردان: سیاوش اسعدی

کاوه با بازی مصطفی زمانی نزد خواهر بزرگتر خود رعنا جیب‌بری و کیف‌قاپی را آموخته و حالا که بزرگتر شده به کمک طلا (نورا هاشمی) تلاش می‌کند حرفه‌ای‌تر این کار را انجام دهد. روش کار این است که طلا حواس طعمه‌ها را پرت کند و کاوه در یک فرصت مناسب جیب آن‌ها را بزند یا کیفشان را بقاپد. این فیلم به وضوح از روی فیلم اسپانیایی دزدان جنجالی اقتباس و به نوعی کپی شده، اما کارگردان آن هرگز این ادعا را نپذیرفته است.

دو خواهر

از روی کدام فیلم کپی شده: Two Much

محصول سال: ۱۳۸۷

کارگردان: محمد بانکی

فیلم دو خواهر به کارگردانی محمد بانکی و با حضور چند سوپراستار، درباره پسری کلاهبردار است که همزمان به دو خواهر قول ازدواج می‌دهد. این فیلم نه تنها کپی کاملی از روی فیلم Two Much است، بلکه کار از کپی و اقتباس گذشته و تمام سکانس‌ها و دیالوگ‌ها عینا و بدون ذره‌ای تغییر استفاده شده است. یعنی اگر در فیلم Two Much شخصیت پسر فیلم با یکی از دختران در ساعت چهار و بیست دقیقه قرار ملاقاتی دارند و اولین حرفی که پسر به دختر می‌زند در رابطه با آب و هواست، در دو خواهر محمد بانکی هم عینا گلزار و نیکی کریمی در ساعت چهار و بیست دقیقه در رابطه با آب و هوا صحبت می‌کنند! اگر هر دو فیلم را ببینید تصدیق خواهید کرد که این نوع از کپی‌برداری فیلم واقعا خلاقیت بالایی می‌خواهد و قطعا کارگردان این اثر در کپی برداری فیلم رتبه اول را به دست می‌آورد!

بعدازظهر سگی سگی

از روی کدام فیلم کپی شده: بعد از ظهر سگی (Dog Day Afternoon)

محصول سال: ۱۳۸۸

کارگردان: مصطفی کیایی

مصطفی کیایی در اولین فیلم خود سراغ اقتباس و یا عملا کپی‌برداری کامل از فیلم معروف بعد از ظهر سگی رفته و چارچوب اصلی داستان و موقعیت‌ها را دقیقا مشابه این فیلم چیده است. در بعد از ظهر سگی، سانی (با بازی آل پاچینو) برای اینکه خرج عمل نامزدش را تامین کند، به کمک دوست خود دست به سرقت از بانک و گروگانگیری می‌زند که این کار جنجال زیادی به پا می‌کند. در فیلم مصطفی کیایی هم نابغه علمی فیلم با بازی مجید صالحی برای تامین هزینه‌های زندگی به سیم آخر می‌زند و ناچار به سرقت و گروگانگیری در بانک می‌شود.

آژانس شیشه‌ای

از روی کدام فیلم کپی شده: بعد از ظهر سگی (Dog Day Afternoon)

محصول سال: ۱۳۷۶

کارگردان: ابراهیم حاتمی کیا

آژانس شیشه‌ای فیلم جنجال برانگیز و پرفروش سال ۱۳۷۶، ماجرای جانباز بسیجی است که از دوران جنگ، ترکشی در گردنش به یادگار دارد. او برای درمان می‌خواهد که به لندن برود، اما برای سفر پول کافی ندارد. دوستش کاظم در صدد تأمین مالی این سفر بر‌می‌آید، اما در ادامه داستان با مشکلاتی روبرو می‌شوند که کاظم دست به اسلحه می‌برد تا دوستش را عازم لندن کند، اما پس ماجرا‌های بسیار در هواپیما شهید می‌شود. البته ابراهیم حاتمی‌کیا هیچ‌وقت زیر بار شباهت‌های مهم‌ترین اثرش با فیلم سیدنی لومت نرفته است.

چپ دست

از روی کدام فیلم کپی شده: ۵۰ قرار اول (۵۰ First Dates)

محصول سال: ۱۳۸۴

کارگردان: آرش معیریان

یکی دیگر از آثاری که دقیقا از روی فیلم خارجی کپی شده، چپ دست آرش معیریان است. این فیلم دقیقا از تمام سکانس‌ها و روند فیلمنامه فیلم ۵۰ قرار اول الگوبرداری مستقیم کرده است. چپ دست درباره یکی از نخ‌نما شده‌ترین سوژه‌ها درباره حافظه کوتاه مدت است. سارا بر اثر یک حادثه حافظه کوتاه مدت خود را از دست می‌دهد و هر روزی که از خواب بیدار می‌شود تصور می‌کند روز ۳۱ خرداد است و ابراز علاقه سامی و قول ازدواج به او را از یاد می‌برد.

همه چی آرومه

از روی کدام فیلم کپی شده: خماری (The Hangover)

محصول سال: ۱۳۹۱

کارگردان: مصطفی منصوریار

سه جوان تصمیم می‌گیرند به مناسبت عروسی دوستشان با او به یک مسافرت مجردی بروند. قبل از این سفر آن‌ها یک نوع قارچ می‌خورند که حاوی مقادیر زیادی مواد توهم‌زاست و سبب می‌شود آن‌ها در روز مسافرت خود را در جزیره کیش ببینند. این فیلم گرته‌برداری مستقیمی از فیلم خماری (The Hangover) است. خماری که سه سری از آن ساخته شده و جزو پرفروش‌ترین فیلم‌های کمدی دنیا لقب گرفته است، در رابطه با تازه دامادی به نام داگ است که قصد دارد در آخرین شب مجردی‌اش با دوستان خود خوش بگذراند. این چند نفر مست می‌کنند و آنقدر در این کار زیاده‌روی به خرج می‌دهند که وقتی صبح از خواب بیدار می‌شوند، می‌بینند هیچ چیزی سر جای خود نیست و داگ هم ناپدید شده است. آن‌ها هیچ چیز از اتفاقات شب گذشته به یاد نمی‌آورند.

مارمولک

از روی کدام فیلم کپی شده: We're No Angels

محصول سال: ۱۳۸۲

کارگردان: کمال تبریزی

مارمولک فیلمی درام-کمدی، به کارگردانی کمال تبریزی، تهیه‌کنندگی منوچهر محمدی و با بازی پرویز پرستویی است که نگاهی ویژه به مسائل و شخصیت‌های جامعه ایران دارد. این فیلم اقتباسی از فیلم کمدی ما فرشته نیستیم به کارگردانی نیل جردن و با بازی رابرت دنیرو، شن پن و دمی مور در سال ۱۹۸۹ میلادی است.

کلام آخر

اگر بخواهیم به کپی برداری فیلم‌های ایرانی اشاره بکنیم، فهرست فوق قطعا چندین برابر و از حوصله خارج می‌شود. مواردی که در این فهرست به آن‌ها اشاره شد، فقط مشتی هستند نمونه خروار!

از میان آثار دیگر کپی شده در سینمای ایران، می‌توان به فیلم‌های کافه ستاره سامان مقدم (برگرفته از کافه میداک)، تو و من محمد بانکی (تقلیدی تمام و کمال از فیلم خواستگاری)،  آتش‌بس تهمینه میلانی (برگرفته از آقا و خانم اسمیت) و زن بدلی مهرداد میر فلاح (تقلیدی آشکار از فیلم مرد خانواده) اشاره کرد.