چالش کلاهگیس برای بازیگران زن در تلویزیون!
مهسا بهادری: تکلیف استفاده از کلاهگیس برای بازیگران زن در تلویزیون، موضوعی همچنان حل نشده است که گویا وابسته به نام کارگردان و داستان سریالی است که جلوی دوربین میرود. استفاده «روزهای ابدی» از این ترفند، دوباره به بحث داغ تبعیض فرهنگی و هنری دامن زده است.
تعدادی از سریالهای تلویزیون ایران، بنابر فضا و داستانی که داشتند و دارند، برای نشان دادن زنان بیحجاب، از گلاهگیس استفاده کرده و میکنند. با این حال، نحوه استفاده از کلاهگیس، از همان سالهای ابتدایی انقلاب، حل نشده باقی مانده است و هنوز هم اگر کارگردانی برای روایت یک داستان بخواهد از تصویر زنان بیحجاب استفاده کند با موانع یا گلایه و اعتراض مواجه میشود.
سوال همیشگی این است که بالاخره نمایش زنان با کلاهگیس در فیلم و سریالها ممنوع است یا خیر؟ اگر ممنوع است، پس چرا هر از گاهی تصویر زنان با کلاهگیس نمایش داده شده است و اگر یک بار این اتفاق رخ داده است، چرا کارگردانان برای دفعات بعدی با مشکل مواجه میشوند؟
موضوع دیگر اینکه چرا سخت گیریها و اعتراضات نسبت به استفاده از کلاه گیس در یک سریال ساخته فلان کارگردان،بیشتر از یک سریال دیگر با کارگردانی بهمان هنرمند است؟
این روزها، شبکه یک صدا و سیما در حال پخش «روزهای ابدی» است، سریالی که از ابتدا تا انتهای دهه ۵۰ را به تصویر میکشد و تعدادی از بازیگران زن آن از کلاهگیس استفاده میکنند. این اقدام، تاکنون با هیچگونه ممنوعیتی رو بهرو نشده و به نظر میآید استفاده از کلاهگیس برای بازیگران زن، برای جواد شمقدری، راحتتر از بقیه کارگردانها است که همین موضوع، تعجب عده زیادی را برانگیخته است.
پیرو این اتفاق، بحثی که در فضای مجازی شکل گرفته، این است که چرا فیلم «کاناپه» کیانوش عیاری به همین دلیل مدتهاست توقیف شده و دیگر سریالها و آثار سینمایی با مانع مواجه شدهاند و در عوض، «روزهای ابدی» به راحتی و سادگی، از کلاهگیس بر سر بازیگران زن استفاده میکند.
جدا از بحث و تحلیل این اتفاق، نگاهی انداختهایم به تاریخچه پُر حاشیه و جنجالی استفاده از کلاهگیس در سریالهای تلویزیونی ایران.
افسانه بایگان در «سربداران»
سابقه استفاده از کلاهگیس بعد از انقلاب برای اولینبار، به سریال «سربداران» با کارگردانی محمدعلی نجفی بر میگردد که در سال ۶۲ روی آنتن تلویزیون رفت. این سریال، روایت قیام سربداران خراسان علیه مغولها را به تصویر میکشید.
فرجالله سلحشور برای به تصویر کشیدن زلیخا با بازی کتایون ریاحی در سریال «یوسف پیامبر»، از کلاهگیسی با موی مصنوعی استفاده کرد تا جلوهای طبیعی پیدا نکند
در «سربداران»، در صحنههایی که مربوط به بازی افسانه بایگان در نقش ترکان خاتون بود، این بازیگر با کلاهگیس ظاهر میشد. اگرچه در برخی صحنهها، افسانه بایگان با این حجاب دیده شد، ولی تنها بخشی کوچک از نقشآفرینی این بازیگر بود؛ چرا که بسیاری از سکانسها و پلانهایی که ترکان خاتون در آنها حضور داشت، هنگام پخش، بیرون کشیده شد و این شخصیت به شدت در معرض سانسور و حذف قرار گرفت. حتی افسانه بایگان بعدها گفت حساسیت روی تصویر او آن قدر زیاد بوده که مدیران تصمیم داشتهاند این شخصیت را به طور کامل از سریال حذف کنند.
این چند صحنه «سربداران» با بازی افسانه بایگان هم که از تیغ سانسور در امان ماند و پخش شد، به نقل از دستاندرکاران ساخت این سریال، به مدد توصیه امام خمینی بوده است؛ چرا که گفته بودند اگر قرار باشد زن دربار مغول، مثل زنان دیگر باشد، که نمیشود و اینگونه بود که به جز سه سکانس که نتوانستند مجوز بگیرند، باقی صحنههای نقشآفرینی افسانه بایگان پخش شدند.
کتایون ریاحی در «یوسف پیامبر»
بهرهگیری از کلاهگیس برای بازیگران زن، بیشتر در سریالهای تاریخی رخ داده است. «یوسف پیامبر»، از این گروه سریالها بود که داستانش در عهد باستان و در کشورهای فلسطین و مصر میگذشت. در روایت دینیِ قصه یوسف پیامبر، شخصیت زلیخا هم نقشی پُر رنگ و کلیدی دارد؛ زنی هوسران که عاشق یوسف جوان میشود و دل به او میبازد و از هر افسونی برای جلب او غفلت نمیکند؛ بدیهی است تصویر کردن چنین زنی، تمهیداتی برای طراحی گریم و لباس میطلبید که از روال عادی صدا و سیما خارج بود.
به همین سبب، فرجالله سلحشور برای به تصویر کشیدن زلیخا با بازی کتایون ریاحی، چارهای جز استفاده از کلاه گیس نداشت. او البته برای این کار، به طورکامل از موی مصنوعی استفاده کرد تا جلوهای طبیعی پیدا نکند. بسیاری دیگر از زنان دربار فرعون هم با کلاهگیس و آرایشهای خاص مقابل دوبین حاضر شدند تا فضا، طبیعیتر و منطقیتر دیده شود.
کلاه گیسهای این سریال، طوری طراحی شده بود که هیچ شباهتی به موی طبیعی نداشتند و همین موضوع باعث شد تا هیچ اعتراضی جدی نسبت به این موضوع رخ ندهد و مشکلی برای پخش صحنههای زلیخا پیش نیاید. البته پس از ایمان آوردن زلیخا و توبه او، این شخصیت با حجاب کامل در سریال به تصویر کشیده شد.
سریالهای مربوط به تاریخ معاصر
تاریخ معاصر ایران به ویژه دوران پهلوی، یکی از مقاطع مورد علاقه سریالسازان بعد از انقلاب بوده است. نشان دادن حال و هوای آن زمان هم بدون زنانی که حجاب بر سر ندارند، تقریبا نشدنی است، با اینحال، بسیاری از مجموعههای تلویزیونی نتوانستند مجوز این کار را بگیرند و تنها معدودی از سریالها از این مانع بدون دردسر عبور کردند.
سید ضیاالدین دری در سریال «کلاه پهلوی»، چون برای نقش بلانش از کلاهگیسی بسیار شبیه با موی طبیعی استفاده کرد، مورد انتقاد برخی محافل قرار گرفت
سید ضیاالدین دری در «کلاه پهلوی» که داستانش به ۸۵ سال پیش و ماجرای کشف حجاب بازمیگردد، تلاش کرد راه میانه را اختیار کند. این کارگردان، در بیشتر صحنههای سریال، زنان بیحجاب دوره پهلوی اول را با کلاه به نمایش گذاشت، ولی بیحجاب بودن شخصیت بلانش که ایرانی- فرانسوی است و نقش آن را نگین محسنی بازی میکرد، حاشیهساز شد. این کلاهگیس، بر خلاف «سربداران» و «یوسف پیامبر»، به موی طبیعی انسان بسیار شباهت داشت و همین موضوع باعث شد تا انتقادها به آن بالا گیرد.
«معمای شاه» به کارگردانی محمد ورزی هم از این قاعده مستثنی نبود؛ سریالی که تعداد زیادی از کارکترهای آن از کلاهگیس استفاده کردند تا دربار پهلوی را بهتر به تصویر بکشند. به گفته علی لدنی، تهیهکننده «معمای شاه»، این ترفند از مرحله فیلمبرداری تا بعد از پخش، با مخالفتهای زیادی مواجه شد و حواشی بسیاری پدید آورد.
گلوریا هاردی در «کیمیا»
اما در این میان، سریالهایی وجود دارند که هدفشان به تصویر کشیدن یک بازه زمانی یا نشان دادن یک روایت تاریخی نیست، ولی بنا به فضای کار، شخصیتپردازیها و روند قصه، کارگردان ترجیح میدهد برای بازیگران زن، از کلاهگیس استفاده کند.
نمونه بارز این ماجرا، سریال «کیمیا» با کارگردانی جواد افشار بود که گلوریا هاردی در آن، نقش آزاده را بازی میکرد که بخش عمده زندگیاش را در خارج از کشور گذرانده بود. در بسیاری از صحنهها، موهای این شخصیت از زیر شال پیدا بود و حتی در سکانسهایی که در خارج از کشور ضبط شده بود، او به مدد کلاهگیس، بیحجاب بود.
استفاده از کلاهگیس برای این شخصیت در سریال «کیمیا»، نه بهخاطر مسائل شرعی، بلکه از یک جهت دیگر حاشیهساز شد. کیفیت این کلاهگیس به قدری پایین بود که انتقاد بسیاری را برانگیخت. هرچند که دلیل اصلی استفاده جواد افشار از کلاهگیسی نامرغوب، به این خاطر بود که با موی طبیعی تفاوت داشته باشد و مورد اعتراض برخی محافل قرار نگیرد.
بهدنبال پخش سریال «روزهای ابدی»، این روزها اعتراضهایی به گوش میرسد که اگر استفاده از کلاهگیس برای زنان مشکلی ندارد، باید شامل همه هنرمندان و همه آثار تلویزیونی و سینمایی شود
در سریال دیگر جواد افشار به نام «گاندو» هم، استفاده از کلاهگیس، انتقادهایی را به بار آورد. در این سریال که یک موضوع امنیتی و جاسوسی را به تصویر میکشید، تعدادی از بازیگرانی که در خارج از کشور ایفای نقش میکردند، کلاه گیس بهسر داشتند، حتی در یکی از سکانسهای آخرین قسمت پخششده «گاندو»، زنان بدون حجاب، ایفای نقش کردند. در این مورد هم صدای اعتراضهایی بلند شد که به تبعیض در مدیریت فرهنگی و باز بودن دست یک عده در مقابل بسته بودن دست دیگر هنرمندان، اشاره داشتند.
در چند روز گذشته هم، بهدنبال پخش سریال «روزهای ابدی» اعتراضهایی از این جنس به گوش میرسد که اگر استفاده از کلاهگیس برای نشان دادن زنان بیحجاب مشکلی ندارد، باید شامل همه هنرمندان و همه آثار تلویزیونی و سینمایی شود و در این عرصه، تبعیضی صورت نگیرد. شاید برای رفع این مشکل، یکبار برای همیشه، مدیران سینمایی و تلویزیونی، باید دست به شفافسازی بزنند و راه استفاده از کلاهگیس را، روشن و هموار سازند.
- مطالب مرتبط
-
آرش داودی: حضور بازیگران کمدی در سریال مناسبتی «ماهچراغ» مخاطب را جذب میکند
-
«ماهچراغ» روی آنتن شبکه پنج سیما می رود
-
فهرست همه فیلمهای تلویزیون در نوروز 1400
-
«نوشدارو» روی آنتن شبکه سلامت می رود
-
علیرضا خمسه راز مگوی «پایتخت» را فاش کرد!
-
پوراحمد: با بُکن نَکنهای صداوسیما کنار نمیآیم!
-
تمام سریالهایی که حمایت «اوج» را داشتهاند
-
سرنوشت عجیب کوچولوهای بازیگری که محو شدند
-
ماجرای پخش قسمت جنجالی پت و مت از تلویزیون
-
با رفع دلخوری ها «پایتخت ۷» ساخته می شود!
نظرات کاربران
-
معرفی بهترین فیلم های عاشقانه 2018
-
بشنوید: «رسم عاشقی» اثر رسول نجفیان درباره شهدا
-
20 فیلم جنجالی که نباید با همسر یا نامزدتان تماشا کنید! (قسمت1)/دختر خوب و دختر گمشده!
-
شمارۀ «محمدرضا گلزار» چند؟!
-
انتشار یک فیلم کودکانه در شبکه نمایش خانگی
-
سرنوشتِ دکورهای میلیاردی سریال «مختارنامه»/ به فیلمبرداران «عروسی» اجاره داده می شود!
-
معروف ترین و پر بیننده ترین سریال های ترکی/ از عشق ممنوع تا عشق اجاره ای!
-
یک مستند ایرانی، برنده جشنواره فیلم استرالیا
-
دست زدنِ مجری مرد به زن، برنامۀ زنده را به هم ریخت +ویدئو
-
ببینید: زن و شوهری که در30 فیلم، نقش خودشان را بازی کرده اند!
-
زیباترین بازیگران زن ایرانی در رتبه بندی جهانی
-
پژمان بازغی: گلزار سوپراستار نیست!
-
هلن به خانه ها می آید
-
کمدین هایی که نقش جدی بازی کردند/ از مهران غفوریان تا رضا عطاران و جواد عزتی
-
20 فیلم جنجالی که نباید با همسر یا نامزدتان تماشا کنید! (قسمت2)/ چشمان کاملا بسته!
-
عکسهای بدون حجاب بازیگر معروف ایرانی در کانادا
-
گفت و گو با میثم کزازی کارگردان فیلمِ «شین»
-
12 گام برای نوشتن یک فیلمنامه ی انیمیشن
-
ماهچراغ شبیه به 90 شبی های مهران مدیری نیست!
-
نقد و بررسی فیلم «ستیغ اره ای» ساخته مل گیبسون
-
«روتوش» بهترین فیلم کوتاه جشنواره کراکوف
-
برگزیدگان جشنواره جهانی فیلم فجر معرفی شدند
-
ماندگار ترین دیالوگ های سریال «بازی تاج و تخت»
-
هشت فیلم در شبکه نمايش خانگی مجوز گرفتند
-
بلیط فروشی بازیگران فیلمِ آشوب
-
نمایش تولیدات حوزه هنری در ۱۲ جشنواره خارجی
-
بازیگر زن سینمای ایران اولین فیلمش را ساخت
-
صد نقشِ فراموش نشدنی سینما و تلویزیون ایران
-
رونمایی از پوستر فیلم «زیر سقف دودی»
-
نامزدهای پانزدهمین جشن سالانه منتقدان تئاتر معرفی شدند
-
تمرین بازیگری در خانه
-
روایت محمود دینی از شباهت به شهرام شب پره!
-
«آینه بغل» با افت فروش، همچنان می فروشد!
-
30فیلم کودک در یک مجموعه به بازار می آید
-
آرش داودی: حضور بازیگران کمدی در سریال مناسبتی «ماهچراغ» مخاطب را جذب میکند
-
یادداشتی بر فیلم «قهرمان»ساختۀ اصغر فرهادی
-
زمان پخش فصل جدید «بچه مهندس» مشخص شد
-
اهمیت دیالوگ نویسی در فیلمنامه
-
«ماهچراغ» روی آنتن شبکه پنج سیما می رود
-
اولین آلبوم محمدرضا علیمردانی منتشر شد
-
عکس/ دیدار محسن چاوشی با خوانندۀ خارجنشین!
-
هشت بازیگر مشهور که حاضر به بازی در صحنههای جنسی نیستند!
-
صدا وسیما به خانه تکانی نیاز دارد
-
عیسی بلوکات: بی طرف هستیم!
-
تازه ترین آمار فروش فیلمهای سینمایی
-
هشت فیلم برتر سینما که دربارۀ «تنهایی» ساخته شده اند/ از اواخر بهار تا جنون تابستانی!
-
عصبانیت مهران احمدی از سانسور حرفهایش
-
«بچه محلِ» عمو پورنگ با کرونا آمد
-
ببینید: تغییرِ ظاهر مجری زن تلویزیون!
-
در اکران آنلاین، انحصارها باید شکسته شود
-
عکس: مراسم تشییع پیکر حبیب الله کاسه ساز
-
«نوشدارو» روی آنتن شبکه سلامت می رود
-
چرا نوازندگانی مثل بیژن مرتضوی، خواننده شدند؟
-
حضور بدلِ آنجلینا جولی در یک فیلم ایرانی
-
بشنوید: «رسم عاشقی» اثر رسول نجفیان درباره شهدا
-
بشنوید: «رسم عاشقی» اثر رسول نجفیان درباره شهدا
-
20 فیلم جنجالی که نباید با همسر یا نامزدتان تماشا کنید! (قسمت1)/دختر خوب و دختر گمشده!
-
شمارۀ «محمدرضا گلزار» چند؟!
-
انتشار یک فیلم کودکانه در شبکه نمایش خانگی
-
سرنوشتِ دکورهای میلیاردی سریال «مختارنامه»/ به فیلمبرداران «عروسی» اجاره داده می شود!
-
معروف ترین و پر بیننده ترین سریال های ترکی/ از عشق ممنوع تا عشق اجاره ای!
-
یک مستند ایرانی، برنده جشنواره فیلم استرالیا
-
دست زدنِ مجری مرد به زن، برنامۀ زنده را به هم ریخت +ویدئو
-
ببینید: زن و شوهری که در30 فیلم، نقش خودشان را بازی کرده اند!
-
زیباترین بازیگران زن ایرانی در رتبه بندی جهانی
-
پژمان بازغی: گلزار سوپراستار نیست!
-
هلن به خانه ها می آید
-
کمدین هایی که نقش جدی بازی کردند/ از مهران غفوریان تا رضا عطاران و جواد عزتی
-
20 فیلم جنجالی که نباید با همسر یا نامزدتان تماشا کنید! (قسمت2)/ چشمان کاملا بسته!
-
عکسهای بدون حجاب بازیگر معروف ایرانی در کانادا
-
گفت و گو با میثم کزازی کارگردان فیلمِ «شین»
-
12 گام برای نوشتن یک فیلمنامه ی انیمیشن
-
ماهچراغ شبیه به 90 شبی های مهران مدیری نیست!
-
نقد و بررسی فیلم «ستیغ اره ای» ساخته مل گیبسون
-
«روتوش» بهترین فیلم کوتاه جشنواره کراکوف
-
برگزیدگان جشنواره جهانی فیلم فجر معرفی شدند
-
ماندگار ترین دیالوگ های سریال «بازی تاج و تخت»
-
هشت فیلم در شبکه نمايش خانگی مجوز گرفتند
-
بلیط فروشی بازیگران فیلمِ آشوب
-
نمایش تولیدات حوزه هنری در ۱۲ جشنواره خارجی
-
بازیگر زن سینمای ایران اولین فیلمش را ساخت
-
صد نقشِ فراموش نشدنی سینما و تلویزیون ایران
-
رونمایی از پوستر فیلم «زیر سقف دودی»
-
نامزدهای پانزدهمین جشن سالانه منتقدان تئاتر معرفی شدند
-
تمرین بازیگری در خانه
-
روایت محمود دینی از شباهت به شهرام شب پره!
-
«آینه بغل» با افت فروش، همچنان می فروشد!
-
30فیلم کودک در یک مجموعه به بازار می آید
-
آرش داودی: حضور بازیگران کمدی در سریال مناسبتی «ماهچراغ» مخاطب را جذب میکند
-
یادداشتی بر فیلم «قهرمان»ساختۀ اصغر فرهادی
-
زمان پخش فصل جدید «بچه مهندس» مشخص شد
-
اهمیت دیالوگ نویسی در فیلمنامه
-
«ماهچراغ» روی آنتن شبکه پنج سیما می رود
-
اولین آلبوم محمدرضا علیمردانی منتشر شد
-
عکس/ دیدار محسن چاوشی با خوانندۀ خارجنشین!
-
هشت بازیگر مشهور که حاضر به بازی در صحنههای جنسی نیستند!
-
صدا وسیما به خانه تکانی نیاز دارد
-
عیسی بلوکات: بی طرف هستیم!
-
تازه ترین آمار فروش فیلمهای سینمایی
-
هشت فیلم برتر سینما که دربارۀ «تنهایی» ساخته شده اند/ از اواخر بهار تا جنون تابستانی!
-
عصبانیت مهران احمدی از سانسور حرفهایش
-
«بچه محلِ» عمو پورنگ با کرونا آمد
-
ببینید: تغییرِ ظاهر مجری زن تلویزیون!
-
در اکران آنلاین، انحصارها باید شکسته شود
-
عکس: مراسم تشییع پیکر حبیب الله کاسه ساز
-
«نوشدارو» روی آنتن شبکه سلامت می رود
-
چرا نوازندگانی مثل بیژن مرتضوی، خواننده شدند؟
-
حضور بدلِ آنجلینا جولی در یک فیلم ایرانی