سینمای ایران با همه بازی‌های رسانه‌ای‌، هنوز نتوانسته فیلم‌هایش را راهی پرده‌های سینمای دنیا کند. ناتوانی در عرضه و توزیع فیلم محدود به فیلم‌های کم‌خرج نیست. اتفاقا فیلم‌هایی که اصطلاحا بیگ‌پروداکشن هستند و با هدف اکران خارجی ساخته شده‌اند، در بازار دنیا ناکام مانده‌اند.به نوشته «فرهیختگان آنلاین»، هفته گذشته، بنیاد سینمایی فارابی، لیستی از فیلم‌های ایرانی منتشر کرد که حق پخش آنها در دولت یازدهم توسط بخش بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی فروش رفته بود. فیلم‌هایی که به خطوط هواپیمایی کشورهای امارات، ترکیه، عمان، قطر، هند و... فروخته شده بودند. در این لیست اطلاعات فروش حقوق سینمایی، ویدئویی، اینترنتی و تلویزیونی برخی از فیلم‌ها هم منتشر شده بود. اگرچه ابهامات زیادی در این خبر که به نقل از علیرضا تابش، مدیرعامل بنیاد فارابی منتشر شد، وجود داشت ولی بهانه خوبی برای مرور وضعیت بخش بین‌الملل سینمای ایران است. فارغ از اینکه در لیست، فیلم‌هایی می‌بینیم که نقد درونی جامعه ایران است و هیچ معیاری برای نوع انتخاب‌شان به منظور نمایش در خارج از ایران دیده نمی‌شود، نمونه‌های عجیب‌تری هم در لیست به چشم می‌خورند.

در این لیست خبری از فیلم‌های اخیر کارگردان‌های سرشناس نیست و حتی اسمی از فیلم‌های خوب سال‌های گذشته دیده در آن دیده نمی‌شود و به جای آن به فیلم‌هایی مانند «قشنگ و فرنگ»، «خرس»، «حورا»، «خواب آب»، «خرس»، «زمانی برای دوست داشتن»، «چوری»، «قبیله من»، «روییدن در باد» و «روز کارنامه» بر‌می‌خوریم که هنوز فرصت اکران در سینماهای داخل کشور را نیافته‌اند. یکی دیگر از نکات جالب لیست، تلاش برای اکران خارجی فیلم‌هایی است که در داخل هم مخاطب چندانی نداشته‌اند. فیلم‌‎هایی چون «امکان مینا»، «تراژدی»، «ربوده شده»، «خداحافظی طولانی»، «جزیره رنگین»، «سینما نیمکت»، «شب واقعه»، «تجریش ناتمام»، «عصر روز دهم»، «پرنده باز کوچک»، «پرواز مرغابی‌ها» و «تو آزادی» از جمله این فیلم‌ها هستند. بخش عمده آمار این لیست، فیلم‌هایی قدیمی هستند که در دولت‌های قبل ساخته و عرضه شده‌اند. مثل «گاو»، «پدر»، «خیلی دور خیلی نزدیک»، «دربند»، «استرداد»، «راه آبی ابریشم»، «آتش بس»، «بایسیکل‌ران» و «ملک سلیمان».

البته این همه تلاش بخش دولتی سینمای ایران برای کسب بازار خارجی سینمای ایران نیست. گویا فارابی، نگاه‌های جدید در عرضه فیلم را هم لحاظ کرده است. مثلا در همین بیلان‌کاری از راه‌اندازی سایت فروش اینترنتی فیلم توسط بنیاد سینمایی فارابی خبر داده شده است. با نگاهی به لیست ارائه شده توسط فارابی متوجه می‌شویم سینمای ایران وضعیت مطلوبی در بازار بین‌الملل ندارد. اگرچه برخی مدعی هستند افتخارات سینمای ایران در جشنواره‌های خارجی گواه موفقیت‌ سینمای ایران است؛ اما به قول منتقد فیلم راجر ابرت، «‌یک فیلم خوب در‌70 جشنواره به نمایش در‌می‌آید و همانجا به پایان می‌رسد؛ هرگز توزیع کننده‌ای آن را انتخاب نمی‌کند و هرگز در سینمایی بر پرده نمی‌رود. تازه از سازندگان فیلم انتظار می‌رود هزینه‌های فیلم را بپردازند و مواد مطبوعاتی برای فیلم تدارک ببینند. تنها شاید یکی از ستاره‌های آن یا کارگردانش را به جشنواره اعزام کنند.»سینمای ایران با همه بازی‌های رسانه‌ای‌، هنوز نتوانسته فیلم‌هایش را راهی پرده‌های سینمای دنیا کند. ناتوانی در عرضه و توزیع فیلم محدود به فیلم‌های کم‌خرج نیست. اتفاقا فیلم‌هایی که اصطلاحا بیگ‌پروداکشن هستند و با هدف اکران خارجی ساخته شده‌اند، در بازار دنیا ناکام مانده‌اند.

وقتی احمدرضا درویش فیلم «دوئل» را ساخت، منتقدان، عنوان پرخرج‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران را به آن دادند و گمان می‌رفت فیلمی که با هزینه‌ای بیش از یک میلیارد ساخته شده حتما برای یک اکران بین‌المللی برنامه‌ریزی کرده باشد. البته تلاش‌هایی هم برای اکران این فیلم دفاع مقدسی در خارج از مرزهای ایران شد. همزمان با نمایش عمومی فیلم در ایران، دوئل در افغانستان و امارات متحده عربی روی پرده رفت؛ اما با توجه به موضوع فیلم و پرداخت آن، پخش‌کننده ایرانی این فیلم، به دنبال جذب دایره وسیع‌تری از مخاطبان خارجی بود. تور اروپایی اکران «دوئل»، با نمایش در مجموعه سینه ورلد در جنوب لندن آغاز شد و در برخی کشورهای اروپایی روی پرده رفت اما آنچنان دستاورد ویژه‌ای به همراه نیاورد.

البته «دوئل» نمونه‌ای از ده‌ها فیلمی است که در اکران بین‌المللی جایگاهی درخور نیافته است. «ملک سلیمان» ساخته شهریار بحرانی، «راه آبی ابریشم» به کارگردانی محمد بزرگ‌نیا، «استرداد» به کارگردانی علی غفاری و «فرزند چهارم» به کارگردانی وحید موسائیان، هم از جمله فیلم‌های پرمدعا برای اکران بین‌المللی بوده‌اند؛ فیلم‌هایی که حتی در اکران داخل کشور با استقبال روبه‌رو نشده‌اند. آخرین تلاش ناکام برای فتح سینماهای دنیا، از طرف مجید مجیدی، کارگردان پرآوازه سینما صورت گرفت. مجیدی پیش از تولید «محمدرسول ا... (ص)»، با جذب چهره‌های برجسته سینمای جهان بین عوامل پشت صحنه، این فیلم را آماده اکران جهانی کرد.

فیلم سینمایی «محمدرسول ا... (ص)» از شهریور 94 در سینماهای کشور اکران شد؛ اما این فیلم هم ساخته شده بود تا فقط در سالن‌های محدود سینمای ایران اکران شود. مجیدی هم بعد از این شکست ترجیح داد دیگر سراغ بخش دوم این فیلم نرود و حالا در هندوستان، فیلم می‌سازد. دنیا هنوز سینمای ایران را با فیلم‌های هنری و به تازگی با تک فیلم‌های اجتماعی‌اش می‌شناسد. معدود فیلم‌هایی که به‌واسطه شرکت‌های پخش غیرایرانی در اروپا و آمریکای شمالی به نمایش در‌می‌آیند. «جدایی نادر از سیمین» نمونه خوبی از معدود فیلم‌هایی است که توانسته اکران بین‌المللی خوبی داشته باشد.

شرکت ممنتو فیلمز اینترنشنال، حق پخش جهانی این فیلم را برعهده داشته است. فیلم‌های دیگر فرهادی هم از جمله فیلم اخیرش «فروشنده» به کمک پخش‌کننده خارجی‌اش به بازارهای جهانی راه پیدا کرده است. هر چند محتوای فیلم‌های فرهادی منتقدان زیادی در داخل کشور دارد؛ اما موفقیت اکران بین‌المللی آنها می‌تواند مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد.